پوکه چیست؟

پوکه ها سنگدانه های سبک طبیعی (پوکه معدنی) یا فرآوری شده (پوکه صنعتی) هستند که به دلیل تخلخل موجود دارای وزن مخصوص کم می باشند.از این دانه ها میتوان به تنهایی به عنوان پر کننده فضاهای خالی به منظور کاهش وزن، عایق کاری حرارتی و صوتی و نظایر آن استفاده نمود. همچنین این دانه ها در ساخت سایر فرآورده های سبک مانند انواع بتن های سبک ، ملات ها و اندودها، فرآورده های قیری، خاک کشاورزی و … کاربرد دارند.

انواع پوکه ساختمانی

پوکه ها به دو دسته کلی پوکه صنعتی و پوکه معدنی تقسیم بندی می شود.

پوکه معدنی چیست؟

پوکه معدنی دانه های سبک حاصل از فعالیت های آتشفشانی می باشد. مزیت عمده پوکه معدنی نسبت به مصالح ساختمانی مشابه از قبیل شن و ماسه، وزن مخصوص بسیار کم، دارا بودن درجه سختی بالا میباشد. رنگ این ماده معدنی سفید یا خاکستری مایل به سفید یا زرد است. پوکه معدنی دارای دانه بندی های متفاوت از ذرات غباری تا قطعات بزرگ با قطر بیش از ۱۰۰ میلیمتر است.

هر یک از اندازه های فوق برای مصارف بخصوصی کاربرد دارند. سابقه مصرف پوکه معدنی به این صورت است که مهندسین رومی در گذشته از این ماده معدنی در ساختمان های باستانی سال ۱۳۴۸ شمسی (۱۹۶۹ میلادی) استفاده می کردند. در حال حاضر علاوه بر مصرف داخل ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس، امارات متحده عربی، عربستان و… نیز صادر می گردد.

خواص پوکه معدنی چیست؟

پوکه معدنی دارای خواص متعددی مباشد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:

1. دارای وزن مخصوص پائین (0.5 تا 1 تن در هر متر مکعب) هستند به طوری که روی آب شناور می مانند.
2. در برابر انتقال صوت و حرارت به ویژه پومیس عایق هستند.
3. در مقابل آتش سوزی مقاوم میباشند؛ به طوری که تا 760 درجه سانتیگراد هیچ تغییری در حجم و شکل آن حاصل نمیشود.
4. بتن و مصالح تشکیل شده از پوکه معدنی از میزان بالای دوام نسبت به وزن برخوردار می باشد البته این امر در پوکه اسکوریا مشهود تر است.
5. مخلوط این ماده با آهک شکفته نوعی سیمان طبیعی را تشکیل می دهد که در زیر آب و بیرون آب سخت می شود و در صنعت سیمان می توان از این ماده معدنی به عنوان یکی از اجزاء مهم تشکیل دهنده سیمان استفاده نمود.

نحوه استخراج پوکه معدنی

پوکه معدنی دارای دانه بندی های متفاوت از ذرات غباری تا قطعات بزرگ با قطر بیش از صد میلیمتر است. هر یک از اندازه های فوق برای مصارف خاصی کاربرد دارند. نمونه ای از نحوه استخراج پوکه معدنی به صورت عدسی هایی با قطر پنجاه تا صد متر و ارتفاع حدود پنج متر در زیر لایه هایی از خاک و سنگ وجود دارد. پس از حفر ترانشه توسط بلدوزر عملیات باطله برداری یعنی برداشتن سنگ و خاک از روی لایه های پوکه معدنی انجام می شود. درمرحله بعد عملیات بارگیری به کمک لودر صورت می پذیرد. ماده معدنی  را به وسیله کامیون کمپرسی از محل معدن حمل می کنند.

انواع پوکه معدنی چیست؟

1.پوکه معدنی عدسی:

پوکه عدسی در سایز10 تا 15 میلی متر و وزن550 تا600 کیلوگرم به بازار عرضه می شود. از پوکه عدسی می توانیم در ساخت بلوک های سبک، دیوار و سقف استفاده کرد.

2.پوکه معدنی نخودی:

پوکه نخودی کاملا مثل پوکه عدسی است. وزن و اندازه آنها باهم برابر است ولی پوکه نخودی بسیار سبک تر از پوکه عدسی است و همین طور مقاومت بسیار بالایی دارد. از کاربردهای پوکه نخودی می توان به استفاده بین طبقات اشاره کرد.

3.پوکه معدنی بادامی:

این پوکه مشابه پوکه نخودی و عدسی است ولی در ابعاد بزرگتری تولید می شود به همین دلیل قیمت این پوکه نسبت به آنان کمتر است.

4.پوکه معدنی سیاه:

پوکه سیاه یکی از انواع پوکه های ساختمانی می باشد که از معادن روباز استخراج می شود. از پوکه سیاه در دیوارچینی و ساختمان سازی، شیب بندی پشت بام، ساخت دیواره تونل‌ها، کشاورزی، ساخت آب نماها و … استفاده میشود.

5.پوکه معدنی ماسه ای:

پوکه ماسه ای نوعی پوکه معدنی میباشد که در ابعاد 0 تا 5  میلی متر و وزن 800 تا900 کیلوگرم موجود میباشد. از کاربرد های اصلی پوکه ماسه ای میتوان به ساخت بلوک های دیواری و سقفی، ساخت بتن و پرکردن سطح لوله اشاره کرد.

پوکه معدنی در کجاها کاربرد دارد؟

• از پوکه معدنی برای تهیه بلوک های سبک سقفی و دیواری، موزائیک سبک، بتن سبک، برای قطعات باربر سبک و قطعات جدا کننده ( دانه ها و ذرات کوچکتر از ۱۵ میلیمتر) به عنوان عایق حرارت برای سردخانه ها، گرم خانه ها و پوشش لوله های حرارتی (دانه های ۲ تا ۴۰ میلیمتر) استفاده میشود.
• برای کشاورزی در مناطق کم آب به دلیل خاصیت جذب و نگهداری آب (از ذرات ریز تا دانه های ۳۰ میلیمتری) استفاده میشود.
• برای رنگ بری پارچه ها (قطعات ۲۰ تا ۵۰ میلیمتری) کاربرد دارد.
• برای ساختمان سدها، اسکله ها و پل ها (ذرات پودر مانند) استفاده دارد.

پوکه صنعتی چیست؟

پوکه صنعتی از انبساط خاک رس در کوره های گردان با حرارتی حدود 1200 درجه سانتیگراد به دست می آیند.دانه های پوکه صنعتی دارای شکل تقریبا گرد و سطح زبر و ناهموارند. رویه میکروسکوپی خارجی دانه ها دارای خلل و فرج ریز و قهوه ای رنگ و  بخش داخلی دانه ها دارای بافت سلولی سیاه رنگ است.در ادامه به مراحل ساختن پوکه صنعتی می پردازیم.

مرحله اول ساختن پوکه صنعتی

خاک از طریق جعبه تغذیه وارد خط تولید می شود. خاک وارد شده توزین می گردد و با عبور از دروازه مغناطیسی وارد آسیاب میشود و در آنجا خاک همراه با آب مورد نیاز له شده و از صفحه مشبکی با روزنه های 18 میلیمتر عبور می‌کند. گل عبور داده شده وارد مخلوط کن میشود و در آنجا به وسیله دو محور چرخ گوشتی ورز داده می شود تا در نهایت گل به حالت پلاستیک در می آید. سپس گل ورز داده شده از آسیاب غلطکی با مجرای 2 میلیمتر عبور می‌کند تا کاملا یکنواخت شود. در آخر این مرحله گل یکنواخت شده به کوره خشک کن هدایت می شود.

مرحله دوم ساختن پوکه صنعتی

در این مرحله کوره خشک کن به طول 35 متر و حرکت 5/1 تا 2 دور در دقیقه دارای ساختمان داخلی به خصوصی میباشد. این ساختمان باعث می‌شود تا گل درمعرض هوای گرم قرارگرفته و خشک و ریز شود. حرارت کوره خشک کن در ابتدا 150 تا 200 درجه سانتی گراد است و در انتها به 550 تا 600 درجه سانتیگراد میرسد.

گندله های آماده شده به کوره پخت ریخته میشود.کـوره پخـت به طول 22 متر و قطـر 4/3 متر قادر است تا 6 دور در دقیقه دوران نماید. منحنی حرارتی کوره پخت از 600 تا 1200 درجه کشیده می شود و گندله ها در این حرارت منبسط شده و به دانه هایی از 1 تا 20 میلیمتر سبک و متخلخل تبدیل می شوند. دانه های سبک تولید شده به داخل خنک کن های ماهواره ای هدایت شده و از آنجا بر روی نوارهای خروجی ریخته شده و در محوطه جمع میشوند.

مرحله سوم ساختن پوکه صنعتی

به دلیل آنکه هر اندازه دانه ای در جای به خصوصی کاربرد دارد ، لذا سبک دانه های تولیدی با عبور از سرند به سه سایز مختلف

4-0 میلیمتر, 10-4 میلیمتر، 25-10 میلیمتر تقسیم می شود و دانه های مجزا شده در جاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.

ویژگی های پوکه صنعتی

1.پوکه های صنعتی از وزن بسیار کمی برخوردار هستند.

2.پوکه های صنعتی عایق صدای مناسبی هستند بطوری که صداهای داخل ساختمان در بیرون مشخص نیست.

3.پوکه صنعتی هنگام ترکیب با سایر مصالح نتیجه خوبی به همراه دارد.

4.غیر قابل فاسد شدن است.

5.در برابر آتش مقاوم است.

6.در انواع ملات امکان کارپذیری را دارد.

7.دوام و پایداری شیمیایی بالایی دارد.

8.از هدایت حرارتی پایینی برخوردار است.

کاربرد های پوکه صنعتی

• استفاده در ساختمان شامل تولید بلوک سبک،کف سازی و شیب بندی بام،بتن سبک سازه ای، روف گاردن
• استفاده در کشاورزی به عنوان خاک سبک و حفظ کننده رطوبت خاک ، گلدان و فضای سبز آپارتمانی
• استفاده در راه سازی به عنوان بستر یا روسازی ، ساخت تونل ، سد سازی
• استفاده در محیط زیست به عنوان عنصر تصفیه کننده آب و فاضلاب
• استفاده به عنوان پرکننده و زهکش سبک درساختمان های پایین تر از سطح زمین، بندر سازی و تونل سازی